Ustanie stosunku pracy wiąże się z obowiązkiem wystawienia przez pracodawcę świadectwa pracy. Dokument musi spełniać pewne wymogi, jeśli chodzi o zamieszczane w nim informacje, ponadto pracodawca musi pamiętać o tym, że na jego wydanie pracownikowi ma określony czas.
Świadectwo pracy a terminowe umowy o pracę
Obecnie przepisy dotyczące terminów wydawania świadectwa pracy są bardziej elastyczne niż kiedyś, gdy dokument ten musiał zostać wydany pracownikowi w dniu rozwiązania bądź wygaśnięcia stosunku pracy, ewentualnie – jeśli nie było to możliwe – w ciągu 7 dni od ustania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Regulacje te odnosiły się zarówno do pracowników z umowami terminowymi, jak i tych, których obowiązuje umowa na czas nieokreślony.
Aktualnie termin wydania świadectwa pracy jest zdeterminowany rodzajem umowy jaką miał podpisaną pracownik. Chodzi w tym momencie o terminowe umowy o pracę – w tym bowiem przypadku wydawanie świadectw pracy wzbudzało zawsze największe wątpliwości. Jeśli zatem umowy terminowe (umowy o pracę na okres próby, na czas określony bądź umowy podpisywane na czas wykonywania określonej pracy) były zawierane po sobie, wówczas termin wydania świadectwa pracy wynosi 24 miesiące od zawarcia pierwszej umowy. Wynika zatem z tego, że termin wydania świadectwa pracy wcale nie musi się pokrywać z terminem ustania stosunku pracy.
W powyższej sytuacji możliwe są dwa dostępne warianty:
– pracodawca może wystawić świadectwa pracy odnoszące się do każdej z terminowych umów,
– pracodawca może wystawić zbiorcze świadectwo pracy obejmujące swoim zakresem okresy zatrudnienia na podstawie wszystkich terminowych umów o pracę zawartych w danym czasie, niezależnie od ich liczby czy przerw między kolejnymi umowami.
Kiedy nie wystawia się zbiorczego świadectwa pracy?
Przepisy nie dają wprost odpowiedzi na pytanie czy zbiorcze świadectwo pracy należy wydać także dla kilku umów terminowych, które zakończyły się przed upływem 24 miesięcy od zawarcia pierwszej z nich w sytuacji, gdy pracodawca nie będzie kontynuował współpracy z danym pracownikiem. Chociaż komentarz do tej kwestii bywa różny, to przyjmuje się, że pracodawca może wcześniej wydać zbiorcze świadectwo pracy obejmujące okresy zatrudnienia wynikające z terminowych umów.
Wydanie zbiorczego świadectwa pracy nie wchodzi w rachubę, jeżeli:
– pracownik zażąda wystawienia świadectwa za jakiś konkretny okres zatrudnienia – w tej sprawie pracownik musi złożyć pisemny wniosek, pracodawca musi wydać świadectwo w przeciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku,
– pracownik pozostawał w stosunku pracy na podstawie umów terminowych krócej niż 24 miesiące – świadectwo pracy jest wydane wówczas w ogólnie obowiązującym terminie, czyli albo w dniu ustania zatrudnienia lub gdy nie jest to możliwe, w przeciągu 7 dni od wygaśnięcia stosunku pracy,
– pracownik był zatrudniony na czas nieokreślony – w tym przypadku także obowiązują ogólne terminy wydawania świadectw pracy.
Ważne aspekty
Pracodawca musi pamiętać o tym, że nie wydanie świadectwa pracy jest traktowane w kategoriach wykroczenia przeciwko prawom pracownika – takie wykroczenie podlega zaś karze grzywny, która może wynieść nawet 30 tys. zł. Oczywiście, nie wolno zapominać i o tym, że nie ma znaczenia to, w jakim wymiarze zatrudniony był pracownik – na pełen etat czy też jedynie na jego część (1/2 etatu, 1/4 etatu bądź 1/8 etatu) – w każdej z tych sytuacji wystawienie świadectwa pracy jest obowiązkowe. Zasada ta odnosi się też do okoliczności ustania stosunku pracy – nieważne jest to czy np. nastąpiło to za porozumieniem stron, czy była to dyscyplinarka itp. Ważne jest także to, że dostęp do tego dokumentu jest dla pracownikadarmowy – jego wydania pracodawca nie może uzależniać od wniesienia przez pracownika jakichkolwiek opłat.
Niezwykle istotne są także i inne kwestie stricte formalne takie jak m. in. jak powinno wyglądać świadectwo pracy, kiedy odebrać dokument, czy uwzględniać w nim okresy nieskładkowe, w jakich sytuacjach wystawiona może zostać kopia świadectwa i jaka data wystawienia tu obowiązuje itp. Również i okoliczność jaką jest śmierć pracownika nie zwalniają pracodawcy z obowiązku wystawienia dokumentu, o ile ze stosownym wnioskiem do pracodawcy zwróci się członek rodziny bądź spadkobierca.